13 Reason Why: Cổ vũ học sinh tự tử hay cái tát điếng người vào một xã hội vô tình

“Gây tranh cãi sâu sắc” có lẽ là cụm từ được nhắc đến nhiều nhất trên mạng xã hội về 13 Reasons Why. Chưa từng có một bộ phim nào khai thác về đề tài này chân thực, sâu sắc và nhiều giá trị đến như vậy.

Cốt truyện kể về một cuộc tự tử cho dù là thành công hay không thành công, đã không còn là thứ mới mẻ trong thế giới điện ảnh, nhưng phần lớn trong số đó chủ yếu khắc họa tự tử mang màu sắc rùng rợn kinh dị, chứ không thể tạo ra được 1 sự lãng mạn tới đáng sợ như 13 Reasons Why. Nhưng đằng sau sự lãng mạn, nhảm nhí đó là một cái tát đau điếng vào một xã hội vô tình. Một xã hội vô cảm thấy điều xấu mà không dám lên tiếng, cũng chẳng dám ngăn chặn, đẩy người không đáng chết vào chỗ chết.

Được chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của tác giả Jay Asher, 13 Reasons Why được kênh truyền hình Netflix phối hợp cùng ca sĩ Selena Gomez thực hiện. Cốt truyện chính của phim kể về cô nữ sinh Hannah (do Katherine Langford thủ vai) và 13 lý do tại sao dẫn đến cái chết đầy oan nghiệt của cô.

Toàn bộ câu chuyện được thu vào 7 chiếc băng cassette và được chuyển tới cho cậu bé Clay (do Dylan Minnette thủ vai) như 1 lời nhắn nhủ trước khi chết của Hannah, tiết lộ từng điều đã khiến cho cô buộc phải tìm đến cái chết để tự giải thoát.

Nhưng tại sao lại là Clay mà không phải ai khác vì cậu “từng” là người được Hannah tin tưởng nhất cho đến khi mọi việc xảy ra. Clay có một phần lỗi rất lớn trong chuyện này và chỉ khi trải qua 13 tập phim, tương ứng với 13 lý do, bạn mới có thể biết được tại sao.

Có một điều tuyệt vời là Netflix đã làm cho bộ phim truyền hình này vượt mặt được cả tác phẩm gốc bởi bối cảnh lớn hơn, xoay quanh nhiều khía cạnh hơn do đó không chỉ cho thấy 1 Hannah đầy bế tắc, đầy tâm sự mà còn chỉ trích rất mạnh mẽ vào xã hội quá sức vô tâm đầy rẫy những tội ác của lớp trẻ vô tình hoặc cố tình mà người lớn hầu như bỏ qua, chẳng ai chịu chia sẻ với ai để giải quyết vấn đề.

Bề ngoài của 13 Reasons Why kể về những tâm sự quá sức bồng bộc của độ tuổi chưa trưởng thành, lứa học sinh trung học thiếu chín chắn, tìm đến cái chết với những lý do nhảm nhí tới ngờ nghệch. Người xem sẽ đặt những câu hỏi rất lớn như tại sao, Hannah không thể suy nghĩ thoáng hơn, tại sao Clay không hành động như một kẻ trưởng thành hơn. Tại sao, mọi thứ cứ lại bị dồn đến đường cùng theo 1 cách rất ngớ ngẩn và hoàn toàn có thể giải quyết được?

Thế nhưng chỉ khi đặt mình vào địa vị của một cô bé 17 tuổi, chúng ta mới cảm những được nỗi đau đơn vô hạn của Hannah. Nỗi đau xuyên suốt từ tập đầu tiên cho đến tập cuối cùng và dường như chưa thể dứt hẳn kể cả khi series này kết thúc.

Cô phải trải qua những sự phản bội của những người mà cô tin tưởng nhất, sự xâm hại tình dục, hãm hiếp học đường không thể nói ra, những thói hư tất xấu của những đứa trẻ rồ dại đè lên người một cô bé chỉ muốn kiếm cho mình 1 sự yên bình. Từ việc bị tung tin đồn dễ dãi, bị phản bội bởi những người mà cô đã từng yêu quý, cho đến bản thân sự ngờ nghệch trong chính hành động của Clay, mọi thứ rất vụn vặt nhưng khi gom lại nó nhanh chóng biến thành nỗi đau to lớn đến mức không thể thoát ra được. Cái chết dường như là sự giải thoát duy nhất mà Hannah có thể tìm thấy được.

“Lãng mạn hóa” chuyện tự tử là những lời chỉ trích đầu tiên dành cho bộ phim. Nhiều người cho rằng nó cổ vũ giới trẻ tự tử nếu bạn không thể tìm thấy lối thoát nào khác. Đừng suy nghĩ làm gì, hãy tự giải thoát cho chính mình khỏi những khổ đau hiện tại. Nhưng sâu trong nó, bộ phim đả kích sự vô tâm và thực sự mất nhân tính của xã hội hiện tại, đặc biệt là ở lứa tuổi trung học không chỉ trong một bối cảnh Mỹ, mà là bối cảnh xã hội nói chung.

Người lớn dường như đứng ngoài sự việc, chỉ tập trung vào những vấn đề trường lớp mà không biết cách trấn an học sinh của mình, không biết cách nói chuyện. Trường học giống như 1 nhà tù tri thức thay vì là nơi mà học sinh có thể hiểu nhau, chia sẻ cho nhau hay là nơi mà thầy cô có thể thúc đẩy tinh thần các em. Xã hội công nghiệp biến trường học trở thành 1 tông màu ảm đạm (và toàn bộ phim đều sử dụng 1 màu tối tương tự để ẩn dụ). Học sinh tới lớp, làm gì không cần biết, miễn có điểm số. Thầy cô có chăng chỉ là kẻ phụ họa, gia đình có chăng chỉ quan tâm kết quả mà không quan tâm quá trình.

Cái chết của phim không phải là cái chết của riêng 1 học sinh, mà là cái chết của xã hội. Người ra đi thì đã ra đi còn kẻ ở lại mới là những người đau đớn nhất. Nhưng thay đổi không thể xảy ra 1 sớm 1 chiều.

13 Reasons Why bỏ lại 1 cái kết rất mở, cái chết của Hannah không phải là kết thúc, nó là sự mở đầu cho những cái chết được báo trước khác bi thảm, đau thương hơn và liệu rằng xã hội trong phim có ngăn chặn được điều đó.

Cái tát mạnh vào xã hội vô tình nhưng liệu xã hội đã kịp “thức tỉnh”?