Mã độc tống tiền WannaCry là gì, làm sao để phòng chống hiệu quả nhất?

Cuộc tấn công mạng quy mô nhất trong lịch sử vừa diễn ra chỉ cách đây vài hôm khiến 75.000 máy tính tại gần 100 quốc gia bị lây nhiễm mã độc mang tên Wanna Cry. Hãy phòng chống từ bây giờ nếu không muốn mất gần 10 triệu đồng.

WannaCry Ransomware là chủng virus máy tính gì, nó từ đâu tới?

NSA - Cơ quan an ninh nội địa Mỹ từng phát triển một công cụ khai thác lỗ hổng bảo mật trên các hệ điều hành bao gồm cả Windows. Công cụ này sau đó bị một nhóm các hacker có tên The Shadow Brokers đánh cắp và phát tán trên mạng.

Công cụ này sau đó trở thành nhát dao chí mạng với bất cứ hệ điều hành nào và trở thành khung xương cơ bản hình thành lên WannaCry với mục tiêu lợi dụng lỗ hổng, thâm nhập vào máy tính của cá nhân, doanh nghiệp, mã hóa toàn bộ thông tin và đòi tiền chuộc.

WannaCry được xếp vào dạng ransomware với tính chất cơ bản là mã độc mã hóa file cùng toàn bộ hệ thống máy tính của người dùng và đòi một khoản tiền chuộc nhất định để mở lại các dữ liệu đó.

Hình ảnh từ Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh (NHS), đơn vị bị thiệt hại nhiều nhất sau cuộc tấn công cho biết mỗi máy tính phải trả 300 USD tiền Bitcoin để mở khóa, số tiền sẽ tăng gấp đôi sau 3 ngày và nếu quá 7 ngày không giả tiền chuộc, toàn bộ số dữ liệu sẽ bị hủy hoàn toàn mà không thể phục hồi bằng các phần mềm khác.

Cách lây nhiễm của WannaCry là khai thác trực tiếp lỗ hổng bảo mật và lây nhiễm chúng bên trong một tổ chức qua giao thức chủ yếu là SMB với các cá nhân tổ chức chưa vá lỗ hổng này, tập trung chủ yếu ở 2 hệ điều hành là Win2K8 R2 và Win XP.

Kiểu tấn công này hoàn toàn khác kiểu truyền thống sử dụng sâu máy tính, tức chương trình tự nhân bản chính nó vào hệ thống khi người dùng vô tình click chuột vào các ứng dụng hoặc đường link độc hại.

Tính đến chiều 13/5, vụ tấn công này đã lây nhiễm tới 200.000 máy tính sử dụng Windows tại 99 quóc gia gồm Anh, Mỹ, Trung Quốc, Nga, Tây Ban Nha, Ý, Đài Loan và cả Việt Nam. Việt Nam ghi nhận tại cả Hà Nội và TP HCM đều có máy bị lây nhiễm.

Khác với dự đoán rằng tin tặc sẽ thu về hàng tỷ đô sau sự kiện này thì chúng chỉ kiếm được 30.000 USD mà thôi. Tại sao lại có thể thống kê được số tiền này? Do chúng sử dụng 3 lựa chọn đều liên quan tới việc gửi tiền dưới dạng Bitcoin tới một số website Bitcoin nên hoàn toàn có thể kiểm tra được số tiền mà chúng nhận là bao nhiêu.

Một số đơn vị bảo mật đã kịp thời sửa lại và cung cấp các bản vá cho người dùng nhưng ransomware này đã có dấu hiệu tiến hóa lên phiên bản 2.0 mạnh mẽ, mưu mô và phức tạp hơn rất nhiều, có thể lây nhiễm tiếp hàng trăm nghìn máy tính khác.

Phòng chống virus mã hóa file WannaCry như thế nào?

Bản chất của virus ransomware là không dựa trên việc phán tán cách đường link chứa mã độc mà khai thác trực tiếp lỗ hổng từ chính hệ điều hành để xâm nhập vào sâu bên trong qua giao thức SMB của Windows.

Do đó, cần tạm thời Disable SMB, bằng cách cập nhật các bản vá lỗi mới nhất của hệ điều hành Windows bằng cụm từ khóa KB4012598 trên Google cho các phiên bản Windows XP, Vista, Windows 8, Server 2003 và 2008.

Hạn chế tối đa việc click vào đường link hoặc ứng dụng lạ kể cả người quen do không ngoại trừ khả năng chúng bám vào các đường link và tự nhân bản với chủng ransomware mới. Khẩn cấp bổ sung một trình diệt virus bản quyền hoặc sử dụng trình diệt virus miễn phí chất lượng như AVG Free, BitDefender.

Cũng theo chuyên gia từ CMC InfoSec, mã độc chủ yếu khai thác lỗ hổng phiên bản máy chủ Windows 2008 R2, phiên bản mà đa số các doanh nghiệp và cơ quan nhà nước Việt Nam hiện nay vẫn đang sử dụng và Windows XP vẫn còn tồn tại cũng không ngoại lệ. Ngoài ra, các lỗ hổng xuất hiện gần đây nhiều tổ chức cá nhân chưa kịp nắm bắt thông tin kịp thời để vá hổng từ đó dẫn đến nguy cơ rất cao trong việc lây nhiểm mã độc trên diện rộng.

Để phòng chống WannaCry, chuyên gia từ CMC InfoSec khuyến nghị đến các tổ chức, doanh nghiệp, khách hàng cá nhân nên ngay lập tức vá các lỗ hổng bảo mật máy chủ và máy cá nhân sử dụng hệ điều hành Windows, chủ yếu là lỗ hổng EternalBlue (MS17-010).

Bên cạnh đó, cần thường xuyên sao lưu dữ liệu và có các phương án backup dữ liệu của doanh nghiệp; đề phòng các link lạ, trong đó đối với các doanh nghiệp tốt nhất nên có một máy riêng để nhân viên remote khi họ nghi ngờ mail không an toàn.

Đối với người dùng cá nhân, cần luôn cài phần mềm chống virus (anti virus) trên di động và máy tính, đặc biệt là các phần mềm chuyên biệt chống mã độc mã hoá dữ liệu.