"Tóc đuôi sam không bao giờ cắt" và những hiểu lầm trong phim Hoa ngữ ai cũng từng mắc phải

Loạt chi tiết về văn hóa xưa trong phim cổ trang Trung Quốc có nhiều điểm khác so với thực tế khiến khán giả bị hiểu nhầm.

Những bộ phim cổ trang đang được yêu thích hiện nay không chỉ thu hút khán giả bởi trang phục đẹp mắt và cảnh quay đẹp mắt, mà còn bởi việc khéo léo lồng ghép các chi tiết lịch sử và văn hóa. Tuy nhiên, nhiều bộ phim này chứa đựng những nội dung chưa chính xác, ảnh hưởng đến tiềm thức của khán giả.

Sự thật về bím tóc đuôi sam của nam giới Thanh triều

Những khán giả theo dõi các bộ phim dưới thời nhà Thanh như Hoàn Châu Cách Cách, Diện Hi Công Lược sẽ nhận ra nam giới từ nhà vua, hoàng tử tới người hầu nam đều để tóc thắt một bím tóc dài, tương truyền là chưa bao giờ cắt. Tuy nhiên trên thực tế, kiểu tóc này có một quá trình tiến hóa khá đặc sắc.

Triều đại nhà Thanh tại Trung Quốc chứng kiến sự thay đổi về địa vị thống trị từ người Hán sang người Mãn, có nguồn gốc từ vùng Mãn Châu. Trước đó, đàn ông Hán thường búi tóc hoặc để tóc dài chia hai bên. Tuy nhiên, khi người Mãn thống trị, triều đình ban hành lệnh "để tóc mất đầu, để đầu mất tóc" trên toàn quốc, bắt đầu từ thời kỳ nhà Thanh. Điều này cho thấy ý đồ muốn đồng nhất dân tộc Hán của người Mãn.

Vào thời Vua Càn Long, phần tóc quanh đầu của đàn ông được cạo sạch, chỉ để lại một nhúm tóc kích thước đồng xu trên đỉnh đầu. Độ dày của bím tóc có thể lọt qua lỗ nhỏ hình vuông trên đồng tiền xưa. Kiểu tóc này được gọi là "kiểu tóc đuôi sam". Trong thời kỳ Gia Khánh (Thanh Nhân Tông), mọi người bắt đầu để tóc dài hơn và diện tích để nuôi tóc cũng tăng dần. Tóc dần thay đổi từ một nhúm nhỏ đến nửa đầu và cuối cùng phát triển thành kiểu tóc đuôi sam "hoàn hảo" vào cuối thời nhà Thanh.

Cách xưng hô của con gái Vua

Các thời vua khác nhau sử dụng cách xưng hô khác nhau đối với con gái của vua. Ví dụ, trong triều đại nhà Đường, con gái của hoàng thân được gọi là Quận chúa. Ở triều đại nhà Tống, không chỉ con gái của hoàng thân mà cả con gái của quân thần có công cũng có thể được phong là Quận chúa. Tuy nhiên, trong triều đại nhà Minh và nhà Thanh, Quận chúa thường được dùng để chỉ con gái của hoàng thân quốc thích.

 Nàng Quận chúa Triệu Mẫn trong "Ỷ thiên đồ long ký".

Tại đầu triều đại nhà Thanh, con gái vua được gọi là Cách cách, nhưng khi Hoàng đế Hoàng Thái Cực (vị Đại hãn thứ hai của nhà Hậu Kim và là người sáng lập triều đại nhà Thanh) lên nắm quyền, cách xưng hô này được thay đổi thành Công chúa cho con gái của vua và Cách cách cho con gái của quần thần và quý tộc. Con gái do hoàng hậu sinh được gọi là Cố Luân Công chúa, trong khi con gái do phi tần sinh được gọi là Hòa Thạc Công chúa.

Hiểu lầm về thánh chỉ

Các bộ phim cổ trang cung đấu thường thể hiện Truyền Thánh chỉ (lệnh Vua ban) như một phân cảnh quan trọng. Trong đó, thái giám cầm Thánh chỉ vàng rực rỡ tuyên bố: "Phụng thiên thừa vận Hoàng đế chiếu viết", có nghĩa là "Hoàng đế được phái xuống từ trên trời cao, hiện thân cho thân phận cao quý và ý Ngài cũng chính là ý trời". Tuy nhiên, trên thực tế, chỉ có một số triều đại nắm quyền truyền chỉ dụ của Vua.

Trong triều đại nhà Minh và nhà Thanh, người truyền Thánh chỉ được gọi là "Hành nhân ty" và chỉ là một vị trí tạm thời, không có chức sắc cụ thể và quyền truyền chỉ dụ chính thức từ triều đình. Người ra sắc lệnh trên là Minh Thái Tổ hay còn gọi là Hồng Vũ Đế, người khai quốc và cai trị Hoàng triều nhà Minh từ năm 1368 - 1398. Do đó, việc sử dụng Truyền Thánh chỉ trong phim cổ trang cung đấu không phản ánh đầy đủ thực tế lịch sử.

Trong lịch sử Trung Quốc, chức sắc "Hành nhân ty" đã tồn tại hơn 370 năm. Từ thời vua Minh Thái Tổ cho đến thời vua Càn Long, họ đóng vai trò là người "chạy việc vặt" cho hoàng đế để ban hành các chiếu chỉ của vua đi đến nhiều nơi.

Thánh chỉ được tạo ra bằng nhiều sợi tơ màu với những màu sắc khác nhau, nhiều nhất có thể lên đến 6 loại màu.

Ngoài ra, thánh chỉ của triều đình không phải toàn bộ đều là màu vàng tươi như thường thấy trong phim mà còn có màu đỏ, xanh, vàng, trắng và lục lam. Người ta thường gọi nó là "ngũ sắc", nhưng không nhất thiết phải đủ tất cả các màu. Tuy nhiên trong Thánh chỉ bắt buộc phải có một đoạn bằng lụa satin màu vàng, nhằm chứng tỏ bậc Quân vương có quyền nắm giữ thiên hạ.