"Giấc mơ vàng" ở Hòa Bình và những dấu hỏi lớn không lời giải đáp

Rất nhiều những công trường đào vàng lậu đang ngang nhiên diễn ra tại Hoà Bình, hệ lụy là sự tàn phá môi trường, mất an ninh trật tự... Tại sao chính quyền địa phương lại không thể nhìn ra?

Người ta vẫn thường nói "tấc đất tấc vàng" để ví von sự quý giá của đất đai với cuộc sống và sản xuất của con người. Ở xã Thanh Nông, huyện Lạc Thuỷ, tỉnh Hoà Bình, người ta đang tìm mọi cách để chứng minh câu nói đó theo đúng nghĩa đen của nó: Đào tung đất để tìm vàng.

Vàng lậu ngang nhiên hoành hành mặc những hệ lụy

Những ngày cuối thàng 7, Lạc Thuỷ - Hoà Bình với những cơn mưa rừng không ngớt. Mưa nhiều thấm ướt cả đất đá nhưng cũng chưa đủ để khiến mỏ vàng ở thôn Lộng ngừng hoạt động.

Bên dưới miệng hang là "ma trận" hầm đào vàng với độ sâu hàng chục mét. Trong hố sâu hun hút ấy, không biết lúc nào là ngày hay đêm, những phu vàng chỉ biết cặm cụi đào đất, đục núi để tìm vàng.

Đào càng sâu thì rủi ro càng lớn, nhưng đổi lại họ có thể tận thu được nhiều vàng nhất. Với niềm tin mãnh liệt ấy, hàng ngày họ cứ lao mình xuống hang mà chẳng cần biết đến độ sâu của nó. Chưa kể đến tai họa sập hầm lở núi, chỉ một chút sơ sẩy, họ sẽ phải bỏ mạng bất cứ lúc nào vì hàng ngày lên xuống hầm vàng bằng những chiếc thang tre tạm bợ.

Đất đá đào lên đến đâu được chuyển đến dây chuyền tuyển quặng đến đó. Hàng loạt máy móc sàng vàng vang lên ầm ĩ. Nước thải từ hệ thống tuyển quặng cứ chảy xối xả ra môi trường.

Tại mỏ vàng, vô số lán trại được dựng lên, vừa là nơi khai thác, vừa là nơi sinh hoạt của những phu vàng, họ chen chúc ăn ngủ trên những tấm ván chật chội, ẩm thấp. Số ít là dân bản địa, còn hầu hết là người dân ở vùng khác tìm đến đây để kiếm kế sinh nhai trong "giấc mơ vàng".

“Thật sự là giờ cắm hết cửa, hết nhà rồi, ngân hàng cũng niêm phong rồi, không có chỗ ở nữa, đi làm thì cũng nhờ giời gặp may để lấy lại thôi, chứ còn làm vàng này cũng là may rủi thôi!”, chủ mỏ khai thác “vàng lậu” ở huyện Lạc Thuỷ than thở. Làm vàng đúng là may rủi, thế nhưng chưa thấy may mắn đâu, chỉ thấy đồi núi, đất đai ở Thanh Nông đang bị đào khoét, tàn phá vì vàng tặc lộng hành.

Theo quy định của UBND tỉnh Hoà Bình, nếu để xảy ra hoạt động khai thác khoáng sản trái phéo trên địa bàn, “Chủ tịch UBND huyện sẽ phải chịu trách nhiệm trước Chủ tịch UBND tỉnh và trước Pháp luật.” (Quyết định 09/2015 của UBND tỉnh Hoà Bình), đồng thời kiểm điểm và làm rõ trách nhiệm của những cá nhân thuộc quyền quản lý không hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Và tương tự, “Chủ tịch UBND cấp xã cũng phải chịu trách nhiệm trước chủ tịch UBND cấp huyện và trước Pháp luật” (Quyết định 09/2015 của UBND tỉnh Hoà Bình). Đặc biệt, quy định cũng đã nêu rõ các tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm quy định về công tác quản lý trong hoạt động khoáng sản ngoài việc bồi thường thiệt hại tùy theo tính chất, mức độ mà bị xử lý kỷ luật, xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.

Luật sư Phạm Văn Phất - Văn phòng Luật sư An Phát Phạm cho biết, cán bộ cấp huyện, cấp xã có trách nhiệm trong công tác bảo vệ khoáng sản, nếu vi phạm thì tuỳ tính chất, mức độ, có thể xử lý hình sự về tội “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiệm trọng” hoặc tội vi phạm các quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên.

Quy định rất rõ, chế tài cũng không hề nhẹ. Vậy phải có người chịu trách nhiệm khi nạn vàng tặc hoành hành ở Lạc Thuỷ, Hoà Bình trong suốt thời gian vừa qua.

Ông Quách Tất Liêm, Chủ tịch UBND huyện Lạc Thuỷ cho hay: “Huyện đã có văn bản, đã có kiểm điểm rồi. Trách nhiệm đặc biệt là các Chủ tịch UBND xã đã để xảy ra và giờ cơ quan chức năng quản lý là Phòng Tài nguyên và Môi trường. Huyện cũng đã có chỉ đạo kiểm điểm trách nhiệm của mình trong việc chỉ đạo quản lý về chuyên môn...".

"Theo quy định là kiểm điểm, sau đó là buộc thôi việc nhưng chưa đến mức đó. Tôi đã đánh giá trách nhiệm của Chủ tịch UBND xã trong năm 2016 là chưa hoàn thành rồi! Đồng chí Phó phòng Tài nguyên Môi trường cũng đã kiểm điểm trách nhiệm. Nếu đến năm 2017 tiếp tục không hoàn thành trách nhiệm, buộc phải thôi việc theo quy định.”, ông Quách Tất Liêm khẳng định.

Chính quyền địa phương "đã làm hết sức rồi"!

Chính quyền địa phương “đã làm hết sức rồi” nhưng không thể ngăn chặn được nạn vàng tặc, vị chủ tịch huyện Lạc Thuỷ khẳng định. Thực tế có đúng như vậy hay không, hay còn sự thật nào khác?

Liên tiếp trong nhiều tháng, hàng loạt văn bản UBND huyện Lạc Thuỷ ban hành cùng một nội dung về việc tăng cường xử lý các vi phạm hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn. Thế nhưng việc kiểm tra, xử lý vẫn chỉ nằm trên giấy, bởi bãi vàng vẫn họat động bình thường, máy móc cỡ lớn như máy xúc, máy bơm, dây chuyền tuyển quặng… vẫn được tập kết, sẵn sàng khai thác trở lại bất cứ lúc nào.

Ban đầu chính quyền địa phương nói rằng hoạt động khai thác vàng trái phép chỉ diễn ra ở quy mô nhỏ lẻ, thế nhưng khi trực tiếp có mặt tại hiện trường thì sự thật hoàn toàn khác. Cả vùng đất rộng vài hecta bị đào xới tan hoang. Dù hoạt động khai thác vàng trái phép ở đây đã diễn ra vài năm nhưng UBND huyện, Phòng Tài nguyên Môi trường huyện Lạc Thuỷ chưa tiến hành xử phạt lần nào.

“Cái này ở phía xã sau khi bắt xong cũng đã xử phạt và có báo cáo rồi nên phía huyện cũng hông tham mưu xử phạt nữa.”, bà Lâm Thị Kính - Trưởng phòng Tài nguyên Môi trường huyện Lạc Thuỷ trả lời.

Huyện không phạt nữa, trách nhiệm xử lý lại được huyện dồn cả lên phía xã nhưng thẩm quyền của xã quy định mỗi lần xử phạt không quá 5 triệu đồng nên có phạt cũng chẳng thấm vào đâu. Mức độ vi phạm vượt quá thẩm quyển nhưng có phạt còn hơn không bởi ở một mỏ vàng khác, cũng thuộc chính địa bàn xã Thanh Nông quản lý, vẫn hoạt động rầm rộ mặc cho thôn đã nhiều lần báo cáo đến xã.

Khi hoạt động khai thác vàng trái phép bị phát giác, cán bộ thôn đến kiểm tra bãi vàng đang hoạt động nhưng cũng chỉ dừng lại ở việc nhắc nhở, đoàn kiểm tra xã ra về mà không có bất cứ máy móc nào bị tịch thu và dĩ nhiên cũng chẳng có biên bản nào được lập.

Sự thờ ơ và thiếu quyết liệt của chính quyền địa phương ở huyện Lạc Thuỷ - Hoà Bình tạm thời không nhắc tới vì phía huyện, xã còn vô vàn lý do biện minh cho sự tồn tại của những bài vàng lậu đó là địa hình hiểm trở, cách xa trung tâm, các đối tượng lén lút hoạt động hay kiểm tra mà không bắt gặp.

Nhưng có lẽ với nạn vàng tặc diễn ra ở xã Mị Hoà, huyện Kim Bôi (Hoà Bình) thì khó có gì lý giải được cho sự thờ ơ của chính quyền địa phương ở đây. Mặc dù chỉ cách trụ sở UBND xã Mị Hoà khoảng 100 m nhưng các đối tượng đã ngang nhiên đào xới cánh đồng với diện tích 7.000 m² đất.

Việc khai thác vàng trái phép diễn ra rầm rộ khi chủ khai thác đưa nhiều máy móc san lấp, sàng vàng cả ngày lẫn đêm. Trong 2 năm qua đã có hơn 10.000 m² đất ở địa phương biến mất vì vàng tặc nhưng vẫn chưa có đối tượng nào bị xử lý.

Với tất cả bằng chứng các phóng viên cung cấp cho UBND tỉnh Hoà Bình để kịp thời giải quyết, nhưng rất tiếc, sau nhiều lần nỗ lực liên hệ, UBND tỉnh vẫn chưa thể sắp xếp làm việc vì lý do lãnh đạo... bận họp. Trong khi chờ câu trả lời của tỉnh Hoà Bình, những hệ lụy từ vàng tặc gây ra sẽ chẳng chờ ai cả, họ cứ tiếp tục tàn phá môi trường và đe doạ cuộc sống của người dân.

Vàng chẳng thấy, trái lại không ít những phu vàng xấu số đã bỏ mạng vì sập hầm, lở núi. Chừng nào những bãi vàng “thổ phỉ” chưa bị ngăn chặn thì những cái chết thương tâm vì khai thác vàng chưa thể dừng lại, để rồi "giấc mơ vàng" chỉ là cơn ác mộng.

Theo VTV24

Nội dung liên quan:

>> Giám đốc Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình xin từ chức sau sự cố chạy thận nhân tạo làm 8 người chết

>> Cuối tuần rồi, cùng hội bạn thân nạp ngay “vitamin Mountain” ở địa điểm sát sàn sạt Hà Nội thôi nào!

>> Kết quả điều tra sự cố chạy thận nhân tạo ở Hòa Bình: Hóa chất tồn dư gấp 260 lần, 3 người bị khởi tố