Thương mại điện tử tăng trưởng mạnh nhưng người Việt vẫn thích thanh toán tiền mặt

Tại Việt Nam, thương mại điện tử tăng trưởng mạnh với tổng giá trị giao dịch năm 2018 đạt 8 tỷ USD. Tuy nhiên, chỉ 3 - 5% lượng giao dịch là thanh toán không tiền mặt.

Tại Phiên hiến kế về phát triển Kinh tế số nằm trong khuôn khổ Diễn đàn kinh tế tư nhân Việt Nam 2019 sáng qua 2/5, bà Nguyễn Thị Minh Huyền - Phó cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho biết, thương mại điện tử đang tăng trưởng với tốc độ rất nhanh. 

Cụ thể, trong 5 năm trở lại đây, lĩnh vực này tăng trưởng với tốc độ 25 - 30% mỗi năm với tổng giá trị giao dịch thương mại điện tử năm 2018 đạt 8 tỷ USD. Tuy nhiên, chủ yếu phương thức thanh toán vẫn là tiền mặt, trong khi tỷ lệ thanh toán trực tuyến chiếm tỷ trọng rất thấp, chỉ 3 - 5% trong tổng số lượng giao dịch và có đến 80% khách hàng hiện vẫn dùng phương thức nhận hàng trả tiền (COD). 

Theo bà Huyền, mấu chốt để thay đổi điều này là việc xây dựng niềm tin của người tiêu dùng trong thương mại điện tử. Chính phủ cần phải đưa ra những hành lang pháp lý, những thể chế để thúc đẩy phương thức thanh toán không dùng tiền mặt. Bên cạnh đó, cũng cần có những giải pháp nâng cao nhận thức của người tiêu dùng, thay đổi niềm tin của khách hàng với quy trình thanh toán không dùng tiền mặt. 

Nói về những rào cản phát triển thanh toán không dùng tiền mặt, ông Đào Minh Tuấn - Phó TGĐ Vietcombank nhấn mạnh, thói quen của người tiêu dùng đang là rào cản lớn nhất. Hiện tại, 60% dân số Việt Nam đủ độ tuổi mở thẻ nhưng 80% trong số này vẫn dùng tiền mặt. Mua hàng trực tuyến đã trở thành thói quen, song giao hàng COD (nhận hàng và trả tiền trực tiếp) vẫn là chủ yếu.

Ngoài ra, theo ông Tuấn, nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam hiện nay còn ngại chấp nhận phương thức thanh toán mới; các chính sách khuyến khích đối với các thành phần tham gia cũng chưa nhiều. Theo ông, có thể xây dựng chính sách thúc đẩy doanh nghiệp tham gia thanh toán không dùng tiền mặt như việc ưu đãi thuế. Việc này cũng giúp thu thuế nhiều hơn vì khi đó doanh nghiệp sẽ minh bạch về tài chính. Bên cạnh đó, vấn đề phát triển hạ tầng cũng còn bất cập khi việc chia sẻ dữ liệu có rào cản nhất định vì dữ liệu ngân hàng đòi hỏi pháp lý cao. 

Đại diện Ngân hàng Nhà nước, ông Phạm Tiến Dũng, Vụ trưởng Vụ Thanh toán thì cho rằng, một vấn đề đang tồn tại trong thương mại điện tử là lòng tin của khách hàng, dẫn đến việc họ ưa chuộng giao hàng COD. "Những nền tảng thương mại điện tử bán hàng không đúng quảng cáo, không đúng mẫu mã yêu cầu khiến khách hàng không thực hiện thanh toán trước.", ông Dũng chia sẻ. 

Ông cũng bày tỏ ước mơ là đưa mọi dịch vụ ngân hàng lên nền tảng mobile. Những dịch vụ ngân hàng, theo Vụ trưởng Vụ Thanh toán, chỉ cần đáp ứng được quy tắc 3-1-0 sẽ tạo ra sự thay đổi lớn. Tức là mọi nghiệp vụ phải hoàn thành trong thời gian 3 phút, ứng dụng phải đáp lại yêu cầu trong thời gian 1 giây và không còn sự can thiệp của con người trong quy trình này.

"Khẩu hiệu 3-1-0 cực kỳ đơn giản, dễ nhớ, nhưng làm được hay không lại là điều không dễ.", ông Dũng cho hay. Bởi hiện tại, dù áp dụng công nghệ, có ứng dụng thanh toán tiện lợi hơn nhưng nhiều người vẫn giữ thói quen dùng tiền mặt. Hành lang pháp lý hiện cũng đang đi chậm hơn so với công nghệ từ 3 - 5 năm...

Về vấn đề sử dụng dữ liệu, muốn áp dụng thanh toán điện tử cho các dịch vụ như điện, y tế, giao thông..., cơ quan quản lý cần phải cơ chế chia sẻ dữ liệu, xây dựng hệ thống Open API liên thông với những Bộ, ngành liên quan để chia sẻ thông tin khách hàng, tạo ra một cơ chế thanh toán thông suốt. Điều này chỉ có thể làm được khi có sự vào cuộc của tất cả thành phần liên quan. 

Theo Trí Thức Trẻ

>> Đọc thêm: Jack Ma: "Hôm nay chúng ta nói tới thanh toán di động, nhưng ngày mai điện thoại di động sẽ không còn"