Tại sao các nước châu Âu liên tục trải qua những đợt nắng nóng kỷ lục?

Suốt mùa hè năm nay, nhiệt độ trên khắp châu Âu tăng vọt, có lúc gần gấp ba con số bình thường từ Tây Ban Nha đến Vương quốc Anh và lan rộng về phía đông. Tại sao lại xuất hiện điều này?

• 26 tác phẩm lọt vào vòng chung kết Giải thưởng nhiếp ảnh Thú cưng hài hước 2022

Hai người đàn ông làm mát mình bằng nước từ vòi công cộng ở Barcelona, ​​Tây Ban Nha hôm 16/7. (Ảnh: AP)

2 tháng trước, Pháp đã trải qua tháng 5 nóng nhất được ghi nhận với mức cao kỷ lục ở một số thành phố. Tháng trước, Pháp lại tiếp tục bị "phồng rộp" do đợt nắng nóng cũng ảnh hưởng đến cả Tây Ban Nha, Ý và các nước châu Âu khác. Sau đó, trong tháng này, đến lượt Ba Lan và các khu vực khác của Đông Âu hứng chịu một đợt nắng nóng khắc nghiệt.

Nhiệt độ trên khắp châu Âu đã tăng vọt từ Tây Ban Nha đến Vương quốc Anh và lan rộng về phía đông. Cháy rừng do sức nóng bùng phát ở nhiều quốc gia và phần lớn lục địa đang trong cơn hạn hán kéo dài. Vào ngày 19/7, Vương quốc Anh đã ghi nhận nhiệt độ cao nhất trong lịch sử khi lần đầu tiên vượt qua 40 độ C, đo được tại sân bay Heathrow ở thủ đô London.

Và châu Âu vẫn còn 2 tháng mùa hè nữa!

Chuyện gì đang xảy ra?

Các nhà khoa học cho biết nắng nóng khắc nghiệt kéo dài trong năm nay đang phù hợp với xu hướng dự báo. Họ nói rằng các đợt nắng nóng ở châu Âu đang gia tăng tần suất và cường độ với tốc độ nhanh hơn hầu hết các khu vực khác trên hành tinh, kể cả miền Tây Hoa Kỳ.

Viện Biến đổi Khí hậu, Đại học Maine (Mỹ) sử dụng dữ liệu từ Mô hình Hệ thống Dự báo Toàn cầu của NCEP cho thấy sự khác biệt giữa nhiệt độ dự báo của châu Âu và mức trung bình khoảng năm 1979 - 2000 trong cùng một ngày của các năm. (Đồ họa: ClimateReanalyzer.org)

Tại sao điều này lại xảy ra?

Hiện tượng nóng lên toàn cầu đóng một vai trò nào đó, giống như các đợt nắng nóng trên khắp thế giới, vì nhiệt độ trung bình cao hơn khoảng 1,1 độ C so với hồi cuối thế kỷ 19, trước khi lượng khí thải carbon dioxide và các khí giữ nhiệt khác trở nên phổ biến. Vì vậy, nhiệt độ cực cao diễn ra từ điểm xuất phát cao hơn.

Nhưng ngoài ra còn có những yếu tố khác, một số liên quan đến sự hoàn lưu của khí quyển và đại dương, có thể khiến châu Âu trở thành một điểm nóng về sóng nhiệt.

Các đợt sóng nhiệt không bao giờ hoàn toàn giống nhau. Nhiệt độ thiêu đốt đến Anh và xứ Wales tuần trước một phần là do một vùng không khí áp suất thấp ở tầng trên đã bị ngưng trệ ngoài khơi bờ biển Bồ Đào Nha trong nhiều ngày. Nó được gọi là "rãnh thấp" theo cách nói của các nhà khoa học khí quyển, bởi vì nó bị cắt ra khỏi dòng gió tây, dòng phản lực ở vĩ độ trung bình, chạy vòng quanh hành tinh ở độ cao lớn.

Bãi biển ở Brighton, một ốc đảo ở miền nam nước Anh trong tháng 7/2022. (Ảnh: Getty Images)

Tại sao có đợt nắng nóng ở phần còn lại của châu Âu?

Các vùng áp suất thấp có xu hướng hút không khí về phía chúng. Trong trường hợp này, vùng áp suất thấp đã liên tục hút không khí từ Bắc Phi về phía nó và vào châu Âu. Kai Kornhuber, nhà nghiên cứu tại Đài quan sát Trái Đất Lamont-Doherty, thuộc Đại học Columbia (Mỹ), cho biết: "Nó đang bơm không khí nóng lên phía bắc".

Kornhuber đã đóng góp vào một nghiên cứu được công bố vào tháng này cho thấy rằng các đợt nắng nóng ở châu Âu đã tăng về tần suất và cường độ trong 4 thập kỷ qua và liên hệ sự gia tăng này ít nhất một phần với những thay đổi trong luồng phản lực. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng nhiều đợt nắng nóng ở châu Âu xảy ra khi luồng phản lực tạm thời chia đôi, để lại một khu vực gió yếu và không khí áp suất cao giữa 2 nhánh dẫn đến sự tích tụ nhiệt cực cao.

Efi Rousi, một nhà khoa học cấp cao tại Viện Nghiên cứu Khí hậu Potsdam (Đức) và là tác giả chính của nghiên cứu cho biết đợt nắng nóng hiện tại dường như có liên quan đến một "máy bay phản lực kép" mà cô nói đã xảy ra ở châu Âu 2 tuần qua. Rousi nói điều này có thể dẫn đến việc tạo ra giới hạn rãnh thấp cũng như dẫn đến một khu vực gió yếu trên khắp châu Âu cho phép nắng nóng kéo dài.

“Có vẻ như điều này thực sự có lợi cho sự tích tụ của đợt nắng nóng này.”, cô nhận định.

Du khách giải nhiệt tại một đài phun nước trong đợt nắng nóng tại Quảng trường Virgin ở Valencia, Tây Ban Nha tháng 8/2018. (Ảnh: Reuters)

Sự nóng lên của các đại dương có vai trò gì không?

Có thể có những lý do khác khiến châu Âu chứng kiến ​​nhiều hơn và dai dẳng hơn các đợt nắng nóng, mặc dù một vài trong số này là chủ đề tranh luận của các nhà khoa học. Rousi nói biến đổi khí hậu có thể gây khó khăn cho việc xác định những ảnh hưởng cụ thể.

Kornhuber cho biết hiện tượng ấm lên ở Bắc Cực diễn ra nhanh hơn nhiều so với các khu vực khác trên thế giới, có thể đóng một vai trò nào đó. Khi Bắc Cực ấm lên với tốc độ nhanh hơn, sự chênh lệch nhiệt độ giữa nó và đường xích đạo giảm xuống. Điều này dẫn đến giảm gió mùa hè, có tác dụng làm cho các hệ thống thời tiết tồn tại lâu hơn. Ông nói: "Chúng tôi thấy sự bền bỉ ngày càng gia tăng".

Cũng có những dấu hiệu cho thấy những thay đổi của một trong những dòng hải lưu chính trên thế giới. Dòng chảy ngược kinh tuyến Đại Tây Dương có thể ảnh hưởng đến khí hậu của châu Âu. Rousi đã xuất bản một bài báo vào năm ngoái chia sẻ một nghiên cứu sử dụng mô phỏng máy tính cho thấy sự suy yếu của dòng hải lưu khi thế giới ấm lên sẽ gây ra những thay đổi trong hoàn lưu khí quyển, dẫn đến mùa hè khô hạn hơn ở châu Âu.

Hai người phụ nữ nhúng đầu vào đài phun nước ở Quảng trường Trafalgar (London, Anh) để giải nhiệt vào ngày 19/7/2022. (Ảnh: Getty Images)

Tương lai nắng nóng kéo dài

Cũng như ở những nơi khác trên thế giới, một đợt nắng nóng ở châu Âu có thể khiến những đợt khác có khả năng xảy ra ở cùng khu vực cao hơn vì một thời gian nắng nóng khắc nghiệt sẽ làm khô đất.

Khi có một số độ ẩm nhất định trong đất, một phần năng lượng của mặt trời được sử dụng để làm bốc hơi nước, dẫn đến hiệu ứng làm mát nhẹ. Nhưng khi một đợt nóng quét sạch gần như toàn bộ độ ẩm của đất thì sẽ chỉ còn lại một ít để bốc hơi khi đợt không khí nóng tiếp theo vẫn đến. Vì vậy, năng lượng của mặt trời đóng trên bề mặt nhiều hơn thì làm tăng thêm nhiệt.

Theo Indian Express

>> 20 nghệ sĩ biến cảm xúc thành tác phẩm điêu khắc tuyệt vời và siêu độc lạ